Sıkça Sorulan Sorular
Genç ve sağlıklı bireylerde (düşük ölüm oranına sahip) bir yıllık olasılık 10 yıllık olasılığın yaklaşık %10'udur. Dolayısıyla, 10 yıllık kırık olasılığı %40 olan bir bireyin 1 yıllık olasılığı yaklaşık %4 olacaktır. Daha yüksek yüzde rakamları hastalar ve klinisyenler tarafından daha kolay anlaşılır. Kısa ve uzun vadeli olasılıklar arasındaki ilişki, klinik risk faktörleri olan hastalarda ve yaşlılarda daha karmaşıktır(1).
(1) [Kanis JA, Johansson H, et al (2011) Guidance for the adjustment of FRAX according to the dose of glucocorticoids. Osteoporosis International, 22: 809–816 (doi: 10.1007/s00198-010-1524-7., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21229233)]
Risk faktörleri, göreceli risk açısından farklı ülkelerdeki kadın ve erkeklerde benzer şekilde işlemektedir. Ancak, herhangi bir yaşta mutlak kırık riski ve mutlak ölüm riski değiştiğinden mutlak risk de değişecektir. Buna ek olarak, risk faktörleri yaşa (örneğin aile öyküsü) veya diğer risk faktörlerinin varlığına ya da yokluğuna bağlı olarak değişken öneme sahiptir. Örneğin, düşük VKİ, KMY dikkate alındığında çok daha az risk faktörüdür.
Evet. Çeviri için bir şablon mevcuttur. Lütfen bizimle iletişime geçin.
Klinik risk faktörlerinin birçoğu için doz yanıtlarının mevcut olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında önceki kırıkların sayısına ek olarak sigara kullanımı, glukokortikoid kullanımı ve alkol tüketimi de yer almaktadır. Ancak model, oluşturulmasına katılan tüm kohortlar için ortak olan bilgilere dayanmaktadır ve bu tür ayrıntılar mevcut değildir. Bu da olasılıkları yorumlarken klinik muhakemenin kullanılması gerektiği anlamına gelmektedir. FRAXplus®, karar verme sürecinde ek bilgilerin (örneğin önceki kırıkların sayısı) dikkate alınmasının potansiyel etkisini gösterebilecek ayarlamalara erişim sağlar.
Klinik risk faktörlerinin birçoğu için doz yanıtlarının mevcut olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında önceki kırıkların sayısına ek olarak sigara kullanımı, glukokortikoid kullanımı ve alkol tüketimi de yer almaktadır. Ancak model, oluşturulmasına katılan tüm kohortlar için ortak olan bilgilere dayanmaktadır ve bu tür ayrıntılar mevcut değildir. Bu da olasılıkları yorumlarken klinik muhakemenin kullanılması gerektiği anlamına gelmektedir. FRAXplus®, karar verme sürecinde ek bilgilerin (örn. ortalama glukokortikoid dozundan daha yüksek bir doz) dikkate alınmasının potansiyel etkisini gösterebilecek ayarlamalara erişim sağlar. Glukokortikoid dozunun ayarlanmasına yönelik bir yardım Kanis ve diğerleri, 2010(1)'de verilmiştir.
(1) [Kanis JA, Johansson H, et al (2011) Guidance for the adjustment of FRAX according to the dose of glucocorticoids. Osteoporosis International, 22: 809–816 (doi: 10.1007/s00198-010-1524-7., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21229233)]
Klinik risk faktörlerinin birçoğu için doz yanıtlarının mevcut olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında önceki kırıkların sayısına ek olarak sigara kullanımı, glukokortikoid kullanımı ve alkol tüketimi de yer almaktadır. Ancak model, oluşturulmasına katılan tüm kohortlar için ortak olan bilgilere dayanmaktadır ve bu tür ayrıntılar mevcut değildir. Bu da olasılıkları yorumlarken klinik muhakemenin kullanılması gerektiği anlamına gelmektedir. Bununla birlikte, önceden geçirilmiş morfometrik ve asemptomatik bir vertebra kırığının, önceki herhangi bir kırıkla yaklaşık olarak aynı riski taşıdığı unutulmamalıdır. Ancak klinik bir vertebra kırığı çok daha yüksek bir risk taşır (bkz. referans listesi, Kanis ve ark 2004(1)).
(1) [Kanis JA, Johnell O, et al (2004) Risk and burden of vertebral fractures in Sweden. Osteoporosis International 15: 20-26 (doi: 10.1007/s00198-003-1463-7., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14593450)]
Her iki bozukluk da KMY'nin açıkladığının üzerinde bir kırık riskine yol açmaktadır. Osteoporozun diğer ikincil nedenleri için, majör osteoporotik kırık riskindeki artışa düşük KMY'nin aracılık ettiği ihtiyatlı bir şekilde varsayılmaktadır. Bu durum inflamatuvar bağırsak hastalığı (1) ve diyaliz dışı kronik böbrek yetmezliği (2) için doğrulanmıştır.
(1) [Targownik LE, Bernstein CN, et al (2013) Inflammatory bowel disease and the risk of fracture after controlling for FRAX. Journal of Bone and Mineral Research 28: 1007-1013. (doi: 10.1002/jbmr.1848., https://asbmr.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/jbmr.1848)]
(2) [Whitlock R, Leslie WD et al (2019) The Fracture Risk Assessment Tool (FRAX®) predicts fracture risk in patients with chronic kidney disease. Kidney International 95: 447-454. ( doi: 10.1016/j.kint.2018.09.022., https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0085253818307750)]
Bu durum, iki yıllık bir süre içinde meydana gelen majör osteoporotik kırıklar (omurga, kalça, humerus ve distal önkol) dahil olmak üzere birçok kırık için geçerlidir. Bu durum FRAX'ta hesaba katılmamaktadır, ancak FRAXplus® 'ta kırık olasılıkları üzerindeki gecikmenin etkisini göstermek için ayarlama algoritmaları mevcuttur.
Kemik döngüsü indeksleri için yüksek değerlerin KMY'den bağımsız olarak kırık riski ile ilişkili olduğu doğrudur. Bununla birlikte, referans analit üzerinde bir anlaşma yoktur ve bunların nasıl birleştirilebileceğini bilmek için dünya çapında yeterli deneyim yoktur. Bu tür testlerin sonuçlarının yorumlanma şekli bir klinik yargı meselesidir.
FRAX, tedaviyi izlemek veya tedavi hedefleri sağlamak için kullanılabilecek kadar hassas değildir(1). Ancak FRAX, tedaviye yeni başlayan veya tedavide bir değişiklik öngörülüyorsa tedavide olan hastalarda kırık olasılığını değerlendirmek için kullanılabilir(2).
(1) [Leslie WD, Lix LM, et al (2012) Does osteoporosis therapy invalidate FRAX for fracture prediction? Journal of Bone and Mineral Research 27: 1243-1251. (DOI: 10.1002/jbmr.1582., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22392538/)]
(2) [Leslie WD, Majumdar SR, et al (2014) Can change in FRAX score be used to “Treat-to-Target”? A population‐based cohort study. Journal of Bone and Mineral Research 29: 1061-1066. (DOI: 10.1002/jbmr.2151., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24877235/)]
FRAX modelleri oluşturulurken çok az veri mevcuttu. Ayrıca, Farmakolojik müdahalenin tip 2 diyabetli hastalarda kırık riskini azalttığı gösterilmemiştir. Artık tip 2 diyabetin FRAX'ın gelecekteki sürümlerine dahil edilmesini destekleyecek sağlam veriler mevcuttur ve mevcut araştırmanın konusudur(1).
(1) [Rubin MR, Schwartz AV, et al (2013) Osteoporosis Risk in Type 2 Diabetes Patients. Expert Review of Endocrinology & Metabolism 8: 423–425. (DOI: 10.1586/17446651.2013.835567, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1586/17446651.2013.835567)]
Önerilen birkaç yol vardır(1). En basit yol, romatoid artrit alanına evet yanıtı girmektir.
(1) [Leslie WD, Johansson H, et al (2018) Comparison of methods for improving fracture risk assessment in diabetes: The Manitoba BMD Registry. Journal of Bone and Mineral Research 33: 1923-1930. (doi: 10.1002/jbmr.3538., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29953670/)]
Uygun ayarlamaları yapmak için yeterli epidemiyolojik bilginin bulunduğu Amerika Birleşik Devletleri, Singapur ve Güney Afrika hariç olmak üzere, bu durum geçerli değildir.
Bilmiyoruz ancak mevcut kanıtlar, çok uzun süredir göç edenlerin bile anavatanlarının FRAX özelliklerini koruduğu yönündedir. Eğer Çin kökenli iseler, Hong Kong FRAX modeli daha uygun olabilir(1).
(1) [Johansson H, Odén A, et al (2015) Is the Swedish FRAX model appropriate for Swedish immigrants? Osteoporosis International 26: 2617-2622. (doi: 10.1007/s00198-015-3180-4, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26018091/) ]
Avustralya, Almanya, Hollanda, İtalya, Birleşik Krallık ve ABD'de web tabanlı risk değerlendirme algoritmaları mevcuttur. Bunlar ulusal kırık insidansı tahminleri sağlamaktadır. FRAX her ülke için kalibre edilmiştir ve insidansı değil kırık olasılığını hesaplar(1). Olasılık, ölüm riskinin yanı sıra kırık tehlikesine de bağlıdır. Bu nedenle, kırık riski çok yüksek olsa bile, yarın ölüm bekleniyorsa bir bireyin kırılma olasılığı düşüktür (yani yüksek risk, düşük olasılık).
(1) [Kanis JA, Harvey NC, Johansson H, et al (2017) Overview of fracture prediction tools. Journal of Clinical Densitometry. 20: 360–367. (doi: 10.1016/j.jocd.2017.06.013., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28716500/)]
Osteoporoz epidemiyolojisi ülkenize en yakın olan ülkeyi kullanın. Yüksek riskli ülkelere örnek olarak Danimarka ve İsveç verilebilir. Düşük riskli ülkeler arasında Lübnan ve Çin bulunmaktadır. Daha sonraki sürümlerde yeni modellerin kullanıma sunulması beklenmektedir. Ülkenize özel bir model veya vekil bir model için ulusal derneğinizde lobi yapın.
İki seçenek bulunmaktadır. Birincisi, benzer kırık epidemiyolojisinin varsayıldığı bir ülkedeki kırık riskini kullanan ancak ana ülkenin ölüm riskini kullanan bir vekil model oluşturmaktır. Buna örnek olarak, Hindistan'ın ölüm tehlikesini kullanan ancak Singapur'daki Hint nüfusunun kırık tehlikesini kullanan Hindistan verilebilir. İkinci seçenek ise özgün bir FRAX modeli oluşturmaktır. Bunun için gerekenler mevcuttur(1).
Model, dünya çapında sınırlı bir yaş aralığına sahip nüfus temelli kohortlardaki gerçek verilerden oluşturulmuştur. Eğer 40 yaşın altında bir yaş girerseniz, araç 40 yaşında kırık olasılığını hesaplayacaktır. Riski yorumlamak için klinik muhakemenizi kullanmalısınız.
Eksik değerler mevcut FRAX programında sağlanmamaktadır. 10 yıllık olasılık hesaplanırken her sorunun (BMD hariç) cevaplanabileceği varsayılmaktadır. Örneğin aile geçmişi hakkında bilgi sahibi değilseniz, hayır cevabını vermelisiniz.
Tüm osteoporotik kırıkların dahil edilmesi, epidemiyolojileri hakkında sınırlı bilgi olması nedeniyle sorunludur. İsveç verilerine göre, diğer majör osteoporotik kırıkların (örn. pelvis, diğer femur kırıkları ve tibia kırıkları) dahil edilmesi değerleri yaklaşık %10 artıracaktır (örneğin, hesaplanan majör osteoporotik kırık olasılığı %5 olan bir hastada bu oran %5,5'e yükselebilir). Kaburga kırıklarının dahil edilmesi çok daha büyük bir etkiye sahip olacaktır. Ancak bunların teşhis edilmesi zordur.
Bunun iki nedeni vardır. Birincisi, modeli oluşturmak için kullanılan kohort verilerinin düşmeleri çok farklı şekillerde bildirmesi ve böylece standartlaştırılmış bir ölçüt elde etmenin mümkün olmamasıdır. İkincisi, akla yatkın olsa da, ilaç müdahalesinin yalnızca düşme öyküsü temelinde seçilen hastalarda kırık riskini azalttığı gösterilmemiştir. Risk değerlendirme modellerinin tedavi ile azaltılabilecek bir riski tanımlaması önemlidir. FRAX'ın tüm düşme riski seviyelerindeki bireylerin dahil edilmesine dayandığını, dolayısıyla bir girdi değişkeni olmasa da düşmelerin FRAX hesaplamasında hesaba katıldığını unutmayın. Düşme geçmişinin FRAX'a olası dahil edilmesi mevcut araştırmanın konusudur(1). Olasılıkların ayarlanması için bazı kılavuzlar mevcuttur(2). Geçtiğimiz yıl rapor edilen düşme sayısının etkisini göstermek için FRAXplus® 'ta artık ayarlama algoritmaları mevcuttur.
(1) [Harvey NC, Odén A, et al (2018) Falls predict fractures independently of FRAX probability: A meta-analysis of the Osteoporotic Fractures in Men (MrOS) Study. Journal of Bone and Mineral Research 33: 510-516. (doi: 201710.1002/jbmr.3331., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29220072)]
(2) [Masud T, Binkley N, et al (2011) Official Positions for FRAX® clinical regarding falls and frailty: can falls and frailty be used in FRAX®? Journal of Clinical Densitometry 14: 194-204., (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21810525/)]
Önceki bir morfometrik kırık, önceki herhangi bir kırılganlık kırığı ile aynı öneme sahiptir ve FRAX® modeline girilebilir. Ancak çıktı, morfometrik kırık olasılığını içermez. Klinik önemleri tartışmalı olduğundan (risk tahmini dışında) bu muhafazakâr bir tutumdur. Bununla birlikte, bu durum kimin tedavi için uygun olacağını etkilemez.
FRAX® değerlendirmesi size kimi tedavi edeceğinizi söylemez, bu bir klinik karar meselesidir. Birçok ülkede, uzman görüşüne ve/veya sağlık ekonomisi gerekçelerine dayanan kılavuzlar sağlanmaktadır(1). Bazı ülkelerde, FRAX web sitesi ile sonuçların yorumlanmasına yardımcı olan ülkeye özel bir site arasında doğrudan bir bağlantı vardır (örneğin Brezilya, Finlandiya, Lübnan, Romanya, Rusya ve Birleşik Krallık)
(1) [Kanis JA, Harvey NC, et al (2016) A systematic review of intervention thresholds based on FRAX. A report prepared for the National Osteoporosis Guideline Group and the International Osteoporosis Foundation. Archives of Osteoporosis, Dec;11(1):25. (doi: 10.1007/s11657-016-0278-z., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27465509/)]
Femur boynu için referans standardından (yaygın olarak önerildiği gibi 20-29 yaş arası kadın Kafkasyalılar için NHANES III veri tabanı) elde edilen bir T-skoru girmelisiniz. Yerel veri tabanlarından veya etnik kökene özgü referans aralıklarından elde edilen T skorları yanıltıcı sonuçlar verecektir. Erkekler için de aynı referans aralığının kullanıldığını unutmayın (yani 20-29 yaş arası kadın Kafkasyalılar için NHANES III veri tabanı). T-skoru hakkında emin değilseniz ölçüm cihazının üreticisini ve KMY sonucunu girin. FRAX T-skoru sizin için hesaplanacaktır.
Hayır. Model, femur boynu KMY'sinin mevcut olduğu nüfus temelli kohortlardaki gerçek verilerden oluşturulmuştur. T-skoru ve Z-skoru kullanılan teknolojiye ve ölçülen bölgeye göre değişmektedir(1).
(1) [Leslie WD, Lix LM, et al (2012) A comparative study of using non-hip bone density inputs with FRAX®. Osteoporosis International 23: 853-860. (doi: 10.1007/s00198-011-1814-8., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22008881)]
Ancak, lomber omurga için T skorunun femur boynu KMY T skorundan çok daha yüksek olduğu hastalarda FRAX'ın kırık olasılığını olduğundan fazla tahmin edeceğini unutmayın(1). FRAXplus® karar verme sürecinde ek bilgilerin (örneğin lomber omurga ve femur boynu KMY T-skorları arasındaki uyumsuzluk) dikkate alınmasının potansiyel etkisini gösterebilecek ayarlamalara erişim sağlar.
(1) [Johansson H, Kanis JA, et al (2014) Impact of femoral neck and lumbar spine BMD discordances on FRAX probabilities in women: A meta-analysis of international cohorts. Calcified Tissue International 95:428–435. (DOI 10.1007/s00223-014-9911-2., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4361897)]
Önemli değişiklikler modelin doğruluğunu etkileyeceğinden FRAX modellerinin zaman zaman ayarlanması gerekir.
Kırık olasılığı, kırık riskinin yanı sıra ölüm riskinden de türetilir. Ölüm riskinin dahil edilmesi önemlidir çünkü ani ölüm olasılığı yüksek olan kişilerin kırılma olasılığı, daha uzun yaşam beklentisi olan bireylere göre daha düşüktür. Gerçekten de, hayatta kalma süresinin 10 yıldan az olması muhtemel olduğunda, algoritma bireyin kalan yaşam süresindeki kırık riskini hesaplar.
Majör osteoporotik kırık veya MOF kalça kırığı, klinik omurga kırığı, distal önkol kırığı veya proksimal humerus kırığıdır. FRAX tarafından hesaplanan MOF olasılığı, bu kırıklardan herhangi birinin 10 yıllık olasılığıdır.